Czy rybiki są szkodliwe ?
Rybik cukrowy ukrywa się pod zmurszałą korą drzew lub w opuszczonych gniazdach ptaków i innych zwierząt, gdzie żywi się gnijącym pierzem, włosami, materiałem roślinnym, pleśnią, a także wylinkami pasożytów (pcheł, wszołów, kleszczy). Prawdopodobnie właśnie z tych środowisk rybik cukrowy przeszedł do pomieszczeń ludzkich i przystosował się do pomieszczeń zamkniętych bogatych w pokarm, charakteryzującymi się ograniczonymi wahaniami temperatury i wilgotności. Rybiki do domu czy mieszkania przyciągają resztki naszego jedzenia pozostawione w posadzkach, wnękach czy zakamarkach pomieszczeń przez nas zamieszkiwanych. Rybik cukrowy przemieszcza się po podłodze, bardzo rzadko próbuje się wspinać na pionowe powierzchnie. Jest lękliwy, reaguje ucieczką na hałas, unika oświetlenia zwłaszcza słonecznego. Rybik szary jest bardzo ruchliwy. Sprawnie przemieszcza się po ścianach niekiedy meblach, często w ciągu dnia, zwłaszcza w miesiącach letnich. Oba gatunki rybików, zwłaszcza rybik szary chętnie zasiedlają świeżo oddane mieszkania charakteryzujące się wysokim poziomem wilgotności pochodzącej z wysychających ścian. Rybiki szare bardzo chętnie zasiedlają domy o warstwowej strukturze ścian np. drewno – ocieplenie- drewno.
Rybik cukrowy żywi się różnymi produktami pokarmowymi człowieka; preferuje jednak resztki ze stołu. Zanieczyszcza i zjada przechowywany w wilgotnych miejscach ryż, mąkę, różne kasze i inne produkty przemiału zbóż. Najważniejszy pokarm rybika cukrowego stanowią produkty zawierające skrobię i inne polisacharydy: kleje organiczne, cukry złożone. Bardzo lubi żywność zawierającą skrobię, ale zjada też chętnie pokarmy białkowe. Rybiki zjadają martwe owady i fragmenty ich ciał (owadzi pancerz zawiera chitynę – polisacharyd). Rybiki szare najchętniej żywią się pokarmami zawierającymi cukry złożone jak skrobia.
Zdolność trawienia celulozy umożliwia rybikom zjadanie papieru (cukier). W miejscach wilgotnych pokarmem obu gatunków rybików są pleśnie, rozwijające się np. na papierze. Właśnie wtedy może wyrządzać duże szkody w muzeach, bibliotekach, archiwach, gdy niszczy klej i papier książkowy, stare dokumenty, papier toaletowy, kleje używane do tapet, izolacje rur, meble, dywany, wyroby z materiałów wełnianych, bawełnianych i jedwabnych, chociaż samego jedwabiu nie trawi.
Czy rybiki są szkodliwe? Szkodliwość rybików cukrowych u nas jest niewielka, gdyż w pomieszczeniach mieszkalnych rzadko pojawia się masowo. Jednak przy dużej liczebności w wilgotnych budynkach muzeum czy archiwum rybiki mogą uszkadzać tapety, książki, różne wyroby z włókien naturalnych oraz mogą zanieczyszczać produkty spożywcze. Rybiki wydalają płynne odchody, które pozostają na powierzchni różnych przedmiotów, w tym zabytkowych, jako nieestetyczne plamy o żółtym zabarwieniu. Rybiki często występują w ogrzewanych magazynach i piekarniach, gdzie uważane są za szkodnika o znaczeniu gospodarczym i powinny być tam monitorowane i zwalczane.
Czy rybiki gryzą? Rybiki nie gryzą i nie zagrażają zdrowiu człowieka. Rybiki nie są zaliczane do szkodników o znaczeniu sanitarnym, gdyż nie przenoszą czynników wywołujących choroby ludzi i zwierząt.
Rybik cukrowy jest bardzo wytrzymały na głód. Rybik może przeżyć około roku bez pożywienia. W poszukiwaniu żywności i wody może pokonywać znaczne odległości, a jak znajdzie pokarm, to pozostaje w jego pobliżu przez dłuższy czas.
Szkodliwość rybików szarych nie jest dowiedziona jednak potwierdzono częste występowanie znacznych ilości potencjalnie szkodliwych grzybów kropidlak żółty (Aspergillus flavus) w miejscu ich przebywania jak również innego potencjalnie szkodliwego grzyba Aspergillus clavatus. Kropidlaka Aspergillus clavatus udało się w sposób powtarzalny hodować z ciał rybików szarych jak również zaobserwowano zjawisko rozrostu grzyba w obecności rybika szarego w sprzyjających warunkach a następnie zjadania grzyba Aspergillus clavatus przez rybika szarego
Prof. dr hab. Stanisław Ignatowicz
